Szanowni Państwo,
Koleżanki i Koledzy Psychologowie!

Trwają prace nad ustawową regulacją dwóch zawodów niezmiernie istotnych dla obywateli: zawodu psychologa i zawodu psychoterapeuty.

Zawód psychoterapeuty wykonuje wiele tysięcy osób z różnorodnym wykształceniem, jednak psychologowie są najliczniej reprezentowaną grupą, dlatego w niniejszym liście zwracamy się przede wszystkim do Państwa.

Środowisko psychoterapeutów od początku wspierało i nieustannie wspiera dążenia Koleżanek i Kolegów Psychologów do wypracowania regulacji zawodu psychologa, a proponowany przez Grupę Roboczą projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty nie stoi w sprzeczności z projektem ustawy o zawodzie psychologa i vice versa – co chcemy w szczególności podkreślić.

Wg klasyfikacji zawodów i specjalności, psycholog i psychoterapeuta stanowią dwa różne zawody, dlatego projekt ustawy o zawodzie psychologa nie reguluje wykonywania psychoterapii, lecz odsyła do odrębnych przepisów. Innymi słowy: psycholog wykonujący świadczenia psychologiczne, będzie podlegał ochronie i pieczy swojego samorządu zawodowego oraz ustawy o zawodzie psychologa, natomiast psycholog prowadzący psychoterapię – takiej ochrony w ramach powyższej ustawy nie otrzyma, ponieważ wykonuje inny zawód i podlega odrębnym przepisom. Ustawa o zawodzie psychoterapeuty jest tym samym niezbędna dla ochrony psychologów, pracujących w roli psychoterapeuty oraz ich pacjentów.
Ustawa ta musi również objąć osoby wykonujące psychoterapię, które psychologami nie są, więc nie mogą podlegać regulacjom skierowanym stricte do psychologów.

Podsumowując:
z uwagi na odrębność tych dwóch zawodów – nie ma możliwości uregulowania zawodu psychoterapeuty w ustawie o zawodzie psychologa, a przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wymagają od wszystkich, włącznie z psychologami i psychiatrami dodatkowego szkolenia psychoterapeutycznego. To jest obowiązujący stan prawny.

W polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (KZiS)
zawody psychoterapeuty, psychologa i psychiatry
są odrębne i przypisane do osobnych kodów:

Prawdopodobnie z uwagi na pokrewieństwo tych dwóch zawodów – regulacja zawodu psychoterapeuty, budzi wiele pytań i wątpliwości.
W mediach krążą sprzeczne informacje, które trudno zweryfikować – dlatego też podsumowaliśmy najważniejsze założenia naszego projektu w niniejszym liście. Więcej szczegółów oraz projekt ustawy znajdziecie Państwo na naszej stronie internetowej: zawodpsychoterapeuta.pl

Proponowana regulacja zawodu psychoterapeuty:

• nadaje psychoterapii status zawodu zaufania publicznego, co daje najwyższą ochronę prawną, zarówno specjaliście jak i jego klientom/pacjentom;
• jest popierana przez szerokie grono wybitnych naukowców i klinicystów, w tym 20 profesorów z największych ośrodków akademickich – Apel naukowców popierających projekt grupy roboczej zawodpsychoterapeuta.pl/apel/
• tworzy podstawy prawne do reprezentacji wszystkich osób, które nabyły prawo do wykonywania zawodu psychoterapeuty;
• opiera szkolenie psychoterapeutyczne na kompleksowym przygotowaniu obejmującym wiedzę i praktykę z zakresu psychoterapii, jak również psychologii i medycyny, idąc za praktyką Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, które wymaga od nie- psychologów, zdania egzaminu z psychologii klinicznej, przed uzyskaniem certyfikatu psychoterapeuty. Wymagania te zostały w projekcie rozbudowane o część medyczną, dodatkowe zagadnienia z psychologii oraz wsparcie w przygotowaniu kursantów do egzaminu podczas szkoleń uzupełniających. Szkolenie i egzamin w tym zakresie przygotowywane są przez Komisje ekspertów złożonych ze specjalistów psychologów klinicznych i specjalistów psychiatrów.
• tworzy podstawy prawne do akredytowania podmiotów szkolących i ośrodków egzaminujących, których merytoryczne podstawy działalności są zgodne z etyką i standardami zawodu, aktualną wiedzą i badaniami naukowymi;
• wprowadza odpowiedzialność dyscyplinarną psychoterapeutów;
• tworzy samorząd, który reprezentuje osoby wykonujące zawód psychoterapeuty i wspiera rozwijanie współpracy między przedstawicielami zawodów sektora zdrowia psychicznego.

Co daje utworzenie samorządu psychoterapeutów?

• pełną ochronę tajemnicy zawodowej, taką jaką mają
  lekarze lub adwokaci,
• bezpieczeństwo pacjentów, korzystających z psychoterapii,
• ochronę tytułu zawodowego i wysiłku włożonego w wieloletnie szkolenie psychoterapeutyczne,
• ochronę prawną, w tym Rzecznika Praw Psychoterapeuty,
• sądy koleżeńskie, złożone z osób, które znają się na psychoterapii w określonym podejściu psychoterapeutycznym.

Co w praktyce oznacza: “bezpieczeństwo pacjenta” i “bezpieczeństwo psychoterapeuty”?

Bezpieczeństwo pacjenta będzie wynikiem:

• takiego uszczelnienia przepisów, aby psychoterapię
  wykonywały jedynie osoby, które posiadają prawo do wykonywania zawodu,
• ujednolicenia standardów stosowania psychoterapii w ramach podmiotów leczniczych i na rynku prywatnym,
• stworzenia rejestru psychoterapeutów, gdzie osoby poszukujące psychoterapii zyskają możliwości weryfikacji kompetencji specjalisty, z pomocy którego planują skorzystać.

Bezpieczeństwo psychoterapeuty, ma kilka obszarów i będzie wynikiem:

• wprowadzenia modelu akredytacji podmiotów szkolących, zapewniającego stabilność i bezpieczeństwo dla osób, które chcą kształcić się w tym kierunku,
• wprowadzenia rejestru podmiotów szkolących, dającego gwarancję kursantom, że ukończenie danego kursu
  i uzyskanie certyfikatu w akredytowanym ośrodku będzie dokumentem państwowym, honorowanym przez NFZ. Obecnie funkcjonuje wiele kursów, które nie przygotowują wystarczająco do zawodu, choć powołują się na zgodność z aktualnymi przepisami prawa. Podejmując szkolenie, jego uczestnik powinien mieć gwarancję, że po spełnieniu jasnych wymagań, znanych od początku szkolenia, uzyska prawo do wykonywania zawodu.
• przepisów przejściowych – wszystkie osoby, które wykonują zawód psychoterapeuty zgodnie ze standardami zawodowymi, ale nie uzyskały jeszcze certyfikatu oraz wszystkie osoby, które podjęły szkolenia, zgodne z art. 5 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, czyli wg standardów obowiązujących w podmiotach leczniczych, na mocy przepisów przejściowych – będą mogły uzyskać stosowne uprawnienia,
• składu sądu koleżeńskiego – w sprawach dyscyplinarnych orzekać będą osoby dogłębnie zaznajomione ze specyfiką pracy psychoterapeuty, co ważne: we właściwej dla psychoterapeuty modalności.

Przynależność do 2 samorządów

Wysokość składki

Wybrzmiewają obawy o obciążenie finansowe związane z przynależnością do 2 samorządów – taka sytuacja najczęściej będzie dotyczyła psychologów lub psychiatrów, którzy jednocześnie są psychoterapeutami.

Finansowanie samorządu obejmuje różne elementy: struktury zajmujące się pieczą nad szkoleniem i egzaminowaniem, obsługę rejestrów, sądownictwo dyscyplinarne.

Zadbaliśmy o to, aby projekt o zawodzie psychoterapeuty przewidywał finansowanie ze Skarbu Państwa: w zakresie obsługi rejestru oraz postępowań dyscyplinarnych, w tym mediacji i postępowań dotyczących zawieszenia lub skreślenia z rejestru. Są to zadania delegowane na samorząd przez Państwo. W przypadku samorządu lekarskiego jest to rozwiązane tak samo.

W związku z tym członkom samorządu pozostaje utrzymanie istnienia i funkcjonowania samych izb. W ocenie skutków regulacji przyjęliśmy roboczo, że na początku funkcjonowania samorządu powstaną 4 izby regionalne (po ok. 5000 osób) i 1 izba krajowa. Samorząd będzie mógł podjąć samodzielnie decyzje o wysokości składki. Zakładamy, że składka członkowska wystarczająca do obsługi bazowych potrzeb członków, nie powinna przekraczać 40 zł na miesiąc.

Odpowiedzialność dyscyplinarna

Pojawia się wiele pytań o to, kto będzie orzekał o przewinieniach dyscyplinarnych, biorąc pod uwagę fakt przenikania się
zawodów i stosowania przez psychologów i psychoterapeutów podobnych narzędzi?

Sąd dyscyplinarny badając sprawę będzie orzekał w zakresie, który go dotyczy – czy dana osoba ma odpowiednie uprawnienia i czy wykonuje swoje zadania zgodnie ze sztuką i aktualną wiedzą. Sąd dyscyplinarny właściwy dla danej sprawy nie będzie badał, czy ktoś inny stosuje podobne narzędzia.

Korzystając z uproszczonego przykładu – pielęgniarka, lekarz i lekarz dentysta mogą podawać pacjentowi zastrzyki, choć
każdy z nich ma odrębne prawo do wykonywania zawodu (pielęgniarki mają swój samorząd pielęgniarek i położnych, a lekarze i lekarze dentyści samorząd lekarski). Czy to znaczy, że należy zunifikować te profesje do jednego zawodu? Nie.

Każdy z tych zawodów używa czasem podobnych narzędzi i odnosi się do wiedzy medycznej, ale funkcje, zastosowanie i cel oraz zakres odpowiedzialności się różnią, a ochrona prawna wynika z ustaw odrębnych dla lekarzy i pielęgniarek.

Również badając odpowiedzialność zawodową radców prawnych lub adwokatów: sąd jednego samorządu np. w Izbie adwokackiej, nie będzie kwestionował stosowania tego samego prawa przez radcę prawnego, o ile ten ma do tego uprawnienia. Oba te zawody w przeszłości różniły się zakresem uprawnień, choć część z nich pokrywała się 1:1, a dziś są niemal identyczne, a mimo to są zrzeszone w różnych samorządach.

Dokładamy starań, aby odpowiadać na wszelkie Państwa wątpliwości dotyczące projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty – zachęcamy Państwa do komunikacji z nami poprzez nasze media społecznościowe i odwiedzanie naszej strony internetowej.

Z pozdrowieniami,
Grupa Robocza ds. pracy nad Ustawą o Zawodzie Psychoterapeuty

• Association for Contextual Behavioral Science ACBS Polska
• Federacja Towarzystw Psychoanalitycznych
• Fundacja Pomorskie Centrum Psychotraumatologii
• Instytut Analizy Grupowej Rasztów
• Instytut Psychoanalizy i Psychoterapii
• Instytut Studiów Psychoanalitycznych im. Hanny Segal
• Katowicki Instytut Psychoterapii
• Krakowskie Koło Psychoanalizy Nowej Szkoły Lacanowskiej
• Naukowe Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej
• Polska Federacja Psychoterapii
• Polska Federacja Psychotraumatologii
• Polski Instytut Psychodramy
• Polskie Stowarzyszenie Analizy Bioenergetycznej
• Polskie Stowarzyszenie EFT
• Polskie Stowarzyszenie Integracji Psychoterapii
• Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Psychoterapii Gestalt
• Polskie Stowarzyszenie Psychoterapii Integracyjnej
• Polskie Stowarzyszenie Psychoterapii Tańcem i Ruchem
• Polskie Stowarzyszenie Rozwoju Psychoterapii
• Polskie Stowarzyszenie Terapii Poznawczej i Schematu
• Polskie Towarzystwo Analizy Transakcyjnej
• Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej
• Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej
• Polskie Towarzystwo Psychologii Procesu
• Polskie Towarzystwo Psychoanalizy Jungowskiej
• Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne
• Polskie Towarzystwo Psychoterapii Integratywnej i Systemowej
• Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej
• Polskie Towarzystwo Psychoterapii Integratywnej
• Polskie Towarzystwo Terapii EMDR
• Sekcja Naukowa Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
• Sekcja Naukowa Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
• Sekcja Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
• Sekcja Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej
• Sekcja Psychotraumatologii Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej
• Stowarzyszenie Analityków Jungowskich
• Stowarzyszenie Edukacji Człowieka Dorosłego – Instytut Integralnej Psychoterapii Gestalt
• Wielkopolskie Towarzystwo Terapii Systemowej